فیش حج - واجب چهارم در عمره تمتع «سعى بين صفا و مروه» است، كه عبارت از هفت مرتبه رفت و برگشت بين صفا و مروه، «سعى» است كه از صفا شروع و در دور هفتم به مروه ختم مى شود و به هر مرتبه آن يك «شوط» گفته مى شود.
فاصله زمانى سعى با طواف و نماز آن
1 ـ تأخير انداختن سعى از طواف و نماز آن تا فردا، جائز نيست، ولى تأخير آن تا شب جائز است هر چند احتياط مستحب آن است كه سعى را به تأخير نياندازد مگر به خاطر عذر، مانند زيادى گرما يا خستگى در اثناى آن.
2 ـ اگر كسى سعى را عمدا تا روز بعد تأخير بياندازد اگرچه معصيت كرده، ولى به صحت اعمال او، ضرر نمى زند.
ترك سعى
1 ـ سعى از اركان فیش حج و عمره است، پس اگر كسى عمدا آن را در عمره تمتع بجا نياورد، حج او باطل خواهد بود و بايد بعد از اين كه «فیش حج افراد» را بجا آورد در سال آينده خرید و فروش فیش حج نمايد؛ و افرادى هم كه جاهل به حكم باشند، در حكم عامد محسوب مى شوند.
2 ـ اگر كسى سهوا و از روى فراموشى سعى را بجا نياورد، براى انجام آن بايد رجوع نمايد؛ و اگر ممكن نباشد بايد نائب بگيرد تا از طرف او بجا آورد، و حج او صحيح است.
مقدم كردن سعى بر طواف
سعى بايد بعد از طواف و نماز آن بجا آورده شود و اگر مسأله را نداند يا فراموش كند و سعى را پيش از طواف بجا آورد، بنابر احتياط واجب بعد از بجا آوردن طواف و نماز طواف، آن را اعاده نمايد.
واجبات و شرايط سعى
1 ـ نيت
الف ـ سعى بايد با نيت و قصد قربت يعنى براى امتثال امر خداوند متعال انجام شود و به زبان آوردن آن لازم نيست، ولى اگر خواست نيت را بر زبان آورد، مى تواند بگويد: «هفت شوط سعى صفا و مروه انجام مى دهم به نيت عمره تمتع از حَجّة الاسلام يا حج مستحبى قربة الى اللّه ».
ب ـ سعى بايد در حالت بيدارى انجام شود چه خودش سعى نمايد و چه بر روى چرخ و امثال آن؛ و اگر در اثناى سعى خواب رفت، همان مقدار را اعاده مى كند.
2 ـ شروع سعى از صفا
سعى بايد از صفا شروع شود و شوط هفتم به مروه ختم شود و اگر از مروه شروع نمود، آن را محسوب نكند و از صفا آغاز نمايد.
3 ـ سعى از راه متعارف
الف ـ رفت و آمد بايد از راه متعارف صورت گيرد و اگر از داخل مسجد الحرام يا راه ديگر برود، كافى نيست ولى لازم نيست رفت و آمد در يك خط مستقيم باشد.
ب ـ سعى در طبقه دوم اگر احراز شود كه بين صفا و مروه از بالاى كوه صفا شروع و به بالاى كوه مروه ختم مىشود كافى است.
ج ـ سعى لازم نيست به صورت پياده باشد، بلكه در حالت اختيار و قدرت، سواره سعى كردن مانعى ندارد.
4 ـ در مقابل بودن صفا و مروه در حال سعى
هنگام سعى به طرف مروه، واجب است كه مروه را روبروى خود قرار دهد و همچنين هنگام سعى به طرف صفا، صفا در مقابل او باشد، يعنى سعى او به صورت قهقرى (رفتن به عقب) نباشد ولى نگاه كردن به اطراف و پشت سر در حال سعى مانعى ندارد.
در سعى طهارت معتبر نيست
1 ـ در سعى طهارت از نجاست معتبر نيست، يعنى اگر كسى، بدن يا لباس او نجس باشد، سعى او صحيح است.
2 ـ در سعى طهارت از حدث معتبر نيست، يعنى اگر كسى جنب باشد يا زنى حائض باشد يا وضو نداشته باشد، سعى او صحيح است اگرچه احوط رعايت طهارت از حدث است.
پوشش بدن در هنگام سعى
در سعى، ستر عورت شرط نيست يعنى اگر مراعات ستر عورت به نحوى كه در نماز لازم دانسته شده است نشود، سعى صحيح است؛ پس اگر در سعى، بعضى از مواضع بدن زن غير از وجه و كفّين ظاهر شد به سعى او ضرر نمى زند.
سعى افراد ناتوان و ضعيف
1 ـ در سعى لازم نيست كسى با پاى خودش سعى نمايد؛ پس همه افراد، چه قدرت بر پياده سعى نمودن داشته باشند و چه نداشته باشند، سعى دادن آنها بر روى چرخ و روى دوش مانعى ندارد.
2 ـ اگر كسى به هيچ وجه نتواند سعى نمايد هر چند به نحو سواره و امثال آن، بايد نائب بگيرد.
موالات در سعى
1 ـ لزوم موالات در غير شوط اول ـ يعنى پى در پى بودن سعى ـ معلوم نيست.
2 ـ نشستن روى صفا يا مروه به جهت استراحت، مانعى ندارد و احوط آن است كه بين آن دو بدون عذر ننشيند.
3 ـ در هنگام سعى، خوردن و آشاميدن، جايز است.
زياد كردن در سعى
1 ـ زياد كردن در سعى از روى عمد، موجب بطلان است، چنانكه در طواف گذشت.
2 ـ زيادى در سعى از روى جهل، به صحت آن ضرر نمى زند.
3 ـ زياد كردن سهوى در سعى، موجب بطلان آن نمى شود، ولى جمعى از علماـ رضوان اللّه عليهم ـ ذكر كرده اند كه مستحب است اگر زيادى يك شوط كامل يا بيشتر باشد آن مقدار زياده را به هفت برساند تا يك سعى كامل شود كه ختم سعى دوم بر صفا خواهد بود؛ و چنانچه زيادى كمتر از يك شوط باشد آن را رها مى كند و سعى او صحيح است.
4 ـ اگر كسى در حال سعى بعد از گذشتن از مكان هروله به گمان اين كه هروله لازم بوده برگردد و مقدارى را كه به صورت عادى سير كرده بوده با هروله تكرار نمايد، سعى او ظاهرا اشكال ندارد.
كم كردن از سعى
1 ـ اگر كسى عمدا از سعى كم كند، بايد آن را تا قبل از وقوف به عرفات به نحو كامل انجام دهد؛ و اگر تا قبل از وقوف به عرفات نتوانست آن را تدارك نمايد، حج او باطل مى شود و بايد حج افراد انجام دهد و سال بعد حج را اعاده نمايد.
2 ـ اگر كسى سهوا از سعى كم كند، دو حالت دارد:
الف ـ اگر بيشتر از سه شوط را فراموش كرده، بايد بنابر احتياط كل آن را بجا آورد هر چند به شهر خود رفته باشد؛ و اگر متمكن از مراجعت نيست، بايد نائب بگيرد تا از طرف او سعى را انجام دهد.
ب ـ اگر كسى چهار شوط را بجا آورده و بقيه را فراموش كرده، باقيمانده را هر وقت يادش آمد بجا آورد و حتى اگر از حج برگشته باشد و نتواند برگردد، بايد نائب بگيرد تا از طرف او انجام دهد.
3 ـ اگر از روى فراموشى مقدارى از سعى را در عمره تمتع كم نمود و به اعتقاد اين كه از سعى فارغ شده با عيال خود نزديكى نمود، جمعى ذكر كرده اند كه علاوه بر اين كه بايد سعى را خودش تمام نمايد يا نائب بگيرد، واجب است يك گاو كفّاره بدهد و بعضى گرفتن ناخنها را به آن ملحق كرده اند و عمل به آن احوط است.
شك در سعى و دورهاى آن
1 ـ بعد از تمام شدن سعى اگر كسى در عدد شوطهاى آن شك كند، سعى او صحيح است و به شك خود اعتنا نكند.
2 ـ اگر كسى در انجام دادن اصل سعى شك داشته باشد تا محل آن باقى است بايد آن را بجا آورد.
3 ـ اگر كسى در مروه شك كند كه دور هفتم است يا نهم، به شك خود اعتنا نكند؛ ولى اگر اين شك در اثناى شوط باشد، ظاهرا سعى او باطل و لازم است آن را از سر بگيرد.
4 ـ حكم شك در عدد شوطهاى سعى، مانند حكم شك در دورهاى طواف است كه گذشت.
حجيت ظن در شوط هاى سعى
اعتبار ظن در عدد شوط هاى سعى، خالى از وجه نيست ولى اگر كشف خلاف شد، احتياط آن است كه اگر مى تواند خودش آن را اعاده كند و اگر نمى تواند نائب بگيرد.
قطع نمودن سعى
1 ـ قطع نمودن سعى از روى عذر ـ مانند خستگى زياد و كسالت و امثال آن ـ جايز است.
2 ـ اگر كسى به هر دليل سعى را قطع نمود، اگر:
الف ـ در شوط اول آن را قطع نموده باشد و موالات بهم نخورده باشد، سعى را ادامه مى دهد و اگر موالات بهم خورده باشد سعى را از سر مى گيرد.
ب ـ اگر كسى در شوط دوم به بعد سعى را قطع نمود، آن را اتمام مى نمايد چه موالات فوت شده باشد و چه نشده باشد.
سعى دادن كودكان و ديگران
1 ـ كسى كه خودش سعى مى كند مى تواند در همان حال، ديگرى را نيز سعى دهد.
2 ـ افرادى كه بر روى چرخ و امثال آن سعى مى نمايند، بايد در حال سعى بيدار باشند.
بازگشتن به عقب به هنگام سعى
اگر كسى در هنگام سعى بدون نيت، جهت كارى ـ مثلا پيدا نمودن همراهان خود ـ مقدارى به عقب برگردد و مجددا بازگردد و نيت او اين باشد كه از همان جايى كه به عقب بازگشته سعى ادامه پيدا كند، سعى او صحيح است.
منبع : Behjat.ir
فیش حج, اخبار حج, خرید فروش حج, قیمت فیش حج, آموزش مناسک حج, عمره تمتع